مدیر سیگ برنامه درسی تربیت معلم – توسعه گفتمان تربیت معلم هدف اصلی ماست

مدیر سیگ برنامه درسی تربیت معلم مطرح کرد؛

توسعه گفتمان تربیت معلم هدف اصلی ماست/برگزاری گفت‌وگوهای بین‌المللی و داخلی در جهت آشنایی با سیستم‌های مترقی تربیت معلم دنیا

مدیر سیگ برنامه درسی تربیت معلم گفت: ما با برگزاری گفت وگوهای بین‌المللی و داخلی پیرامون تربیت معلم و توسعه حرفه ای معلمان تلاش کردیم به رونق و جان گرفتن گفتمان تربیت معلم در کشور کمک کنیم.

دکتر رحمت‌اله خسروی در گفت وگو با انجمن مطالعات برنامه درسی ایران پیرامون معرفی سیگ «برنامه درسی تربیت معلم» و اهداف و رسالت‌های آن اظهار کرد: سیگی که ما در آن فعالیت می‌کنیم برنامه درسی در تربیت معلم می‌باشد. فعالیت‌های این سیگ در عمل از تاریخ ۲۹ خردادماه ۱۳۹۸ آغاز شد و از آن تاریخ به بعد به صورت دوره‌ای چندین نشست علمی با استادان ایرانی حوزه تربیت معلم و معلمی که ‌در خارج از کشور هستند برگزار کردیم. ما با این افراد ارتباط گرفتیم و دیدگاه‌ها، یافته‌های تحقیقی و تجربه‌های زیسته‌ آنها در سیستم‌های تربیت معلم دنیا را از طریق این نشست‌ها هم‌رسانی کردیم. بسیاری از مخاطبان از این گفت‌وگوهای علمی ما خرسند بودند، پیام‌های متعددی از اقصی نقاط کشور از معلمان، تصمیم گیرندگان، استادان، دانشجویان و طیف کثیری از علاقه مندان حوزه تربیت معلم دریافت کردیم.

وی با بیان اینکه امسال هم حدود ۳ الی ۴ نشست‌ علمی برگزار شده، افزود: علی‌رغم محدودیت‌های موجود، باید تلاش کنیم با تجارب جهانی تربیت معلم، پیوند برقرار کنیم. چون در داخل هر چه داریم بیش و کم به آن دسترسی داریم؛ آنچه برای ما مغتنم است این است که آورده‌های جهانی در حوزه تربیت معلم را گردآوری و هم‌رسانی کنیم. با مرور دستاوردهای جهانی، مسئله تربیت معلم کشور، بیشتر نمایان می‌ شود. این یک ارزش افزوده است که سیستم تربیت معلم ما با این سوال خودش را مواجه کند که برای کم کردن فاصله هایمان با سیستم های مترقی تربیت معلم باید چه کار کنیم؟

مدیر سیگ برنامه درسی تربیت معلم در خصوص نقاط قوت و قابل بهبود این سیگ عنوان کرد: انجمن یک نهاد غیر دولتی با اجتماعی از علایق آزاد است. طبیعتاً تجویز در برنامه‌های آن نباید جایی داشته باشد. بنابراین فضای سیگ‌ها نیز، لازم است فضایی منعطف و آزاد درنظر گرفته شود. البته تاکنون نیز روند بیش و کم همین گونه بوده است، بنده هم سعی کردم حداکثر استفاده را از این فضا بکنم. ما نمی‌گوییم ایراد نداشتیم، هیچ فرد و نهادی نمی‌تواند در عرصه علم بگوید خلأ یا کاستی و نقص نداریم، ما هم از این قضیه مستثنی نیستیم، اما تلاش ما در این راستا بوده که گفتمان مغفول و کمرنگ تربیت معلم را به سهم خود در سیگ رونق دهیم. ما مخاطبان قابل توجهی داشتیم و داریم. در این زمینه، یک پیج اینستاگرامی داریم که تمام پست‌هایش مربوط به مسائل معلمی و  تربیت معلم است.

خسروی گفت: ما به سهم خود توانستیم گفتمان تربیت معلم را نسبتاً پرنگ‌تر کنیم. ممکن است نهادها، اساتید و افراد دیگری هم در این زمینه سهمی داشته باشند اما سهم سیگ ما به هیچ عنوان قابل انکار نیست. سیگ ما توانست جنبشی را به وجود آورد که خیلی از دانشجویان دکتری و افرادی که دنبال طرح‌های تحقیقاتی بودند، توانستند سوژه ها و موضوعات تحقیقی خودشان را از دل همین گفت‌وگوها استخراج کنند و این به نوبه خود، گفتمان تربیت معلم را تا اندازه‌ای جان بخشید.

وی ادامه داد: ما علاوه بر گفت‌وگوهای تخصصی با تشکیلات آموزش و پرورش، سازمان‌ها و اداره‌های آن و به ویژه مدارس ارتباطات خیلی خوبی داشتیم.  با توجه به اینکه بنده همزمان، مشاور علمی دبیرخانه کشوری توسعه حرفه‌ای معلمان هستم، از ظرفیت سیگ تربیت معلم در آنجا هم بهره‌برداری کردیم. در این خصوص، چندین نشست علمی برای معلمان کل کشور برگزار کردیم. بنابراین در کنار گفت‌وگوهای تخصصی با چهره‌های ایرانی خارج از کشور، گفت‌وگوهای داخلی را هم دنبال می‌کردیم؛ اینکه چطور می‌توانیم دانسته‌ها و آگاهی‌هایی که از  گفت‌وگو با استادان ایرانی خارج از کشور به دست آوردیم را به سیستم آموزش و پرورش کشور خودمان منتقل کنیم، موضوع مهمی است.

این استاد دانشگاه فرهنگیان بیان کرد: ما در حاشیه کنفرانس‌های تربیت معلم که به صورت دوره‌ای در دانشگاه فرهنگیان دنبال می‌شود و کنفرانس‌های دیگر در این زمینه، برنامه‌های خاص خودمان، شامل پنل‌های تخصصی در مورد معلمی، تربیت معلم، مسائل معلمی، بحث جذب، نگهداشت و پاسخگویی معلمان و …. را دنبال ‌کردیم. امسال هم در راستای ماموریت سیگ تربیت معلم، همایشی برگزار خواهیم کرد که دبیر علمی کنفرانس بنده هستم تحت عنوان pck «دانش پداگوژی محتوا» در آموزش و پرورش دوره ابتدایی. سایت همایش هم eepck.cfu.ac.ir می‌باشد که مخاطبان می‌توانند برای آگاهی از جزئیات محورهای همایش و شیوه نگاشت و ارسال مقاله به آن مراجعه کنند. خود این رویداد هم سر و صدای خوبی در حوزه توسعه حرفه‌ای معلمان و تربیت معلم، ایجاد خواهد کرد.

خسروی با بیان اینکه تاکنون دانشگاه‌های کشور رویداد معناداری در خصوص تربیت معلم اجرا نکرده‌اند، افزود: دانشگاه فرهنگیان علی‌رغم نقدهای جدی که در حوزه‌های مختلف به آن وارد است، دانشگاهی است که توانسته با وجود نوپا بودن، خودش را در این زمینه برجسته تر نشان دهد؛ البته این مهم، ماموریت ذاتی این دانشگاه است اما ای کاش نهادها و دانشگاه‌های دیگر هم در این زمینه، رسالت علمی و اجتماعی خودشان را بیشتر ایفا می‌کردند و در این زمینه دغدغه‌مندتر ظاهر می‌شدند. البته که ما چهره‌های شناخته شده‌ای هم در این حوزه داریم که دل در گروی رشد آموزش و پرورش و رشد معلمی و معلمان و تربیت معلم دارند؛ چهره هایی چون دکتر مهرمحمدی که حقیقتاً کمک‌های زیادی را به حوزه تربیت معلم به لحاظ علمی و عملی کرده‌اند، دانشجوهای دکتری مختلفی را با سوژه‌های تربیت معلم راهنمایی و راهبری کرده‌اند. در خود دانشگاه فرهنگیان هم سبقه‌‌ی علمی و عملی خوبی از خودشان به یادگار گذاشتند. ولی این تیپ فعالیت‌ها در سیستم آموزش عالی، فراگیر نبوده به طوری که اولویت تربیت معلم هم یکی از اولویت‌های دانشگاه ها باشد. شما در دانشگاه‌ها، حتی قبل از تشکیل دانشگاه فرهنگیان، هم هیچ دپارتمانی را پیدا نمی‌کنید که با نام تربیت معلم فعالیت کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان تصریح کرد: در گذشته سه دانشگاه تربیت معلم در کشوروجود داشت؛ دانشگاه تربیت معلم تهران که اکنون به دانشگاه خوارزمی تغییر نام داده، دانشگاه تربیت معلم سبزوار که اکنون تبدیل به دانشگاه حکیم سبزواری شده و دانشگاه تربیت معلم آذربایجان که اکنون با نام دانشگاه شهید مدنی آذربایجان فعالیت می کند. این‌ دانشگاه‌ها گرچه هویت تربیت معلمی داشتند اما همگی این هویت را کنار گذاشته و ماموریت دیگری را دنبال می کنند.

خسروی در مورد خلأهای موجود در سیگ برنامه درسی تربیت معلم خاطرنشان کرد: سیستم‌ها در بزنگاه‌ها با ورود افرادی که بار سیستم را بر دوش می‌کشند، زنده می‌مانند؛ مانند سیگ‌های فعال انجمن و همین‌طور سیگ تربیت معلم. با این حال، حیات و سرزندگی سیستم‌ها در سایه پشتیبانی و حمایت همه ارکان و عناصر سیستم حاصل می‌شود. ما انتظار داریم کمک‌ها و تعاملاتی که ارکان و مخاطبان انجمن می‌توانند با سیگ داشته باشند افزایش یابد؛ تعاملاتی که در قالب یک اجتماع یادگیری خودش را نشان دهد. شاید البته این یک مشکل ملی باشد؛ در فرهنگ‌ ما، خیلی در کارهای گروهی موفق نیستیم و فعالیت‌های انفرادی در اولویت است. این خلأ، خلأء ویژه‌ سیگ تربیت معلم نیست؛ خلائی است که ما به لحاظ فرهنگی با مقوله علم و نهاد علم داریم و علم را به آن صورتی که لازم است، تکریم و احترام نکردیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان در خصوص برنامه‌های آینده سیگ اظهار کرد: گفت‌وگوهای بین‌المللی، گفت‌وگوهای داخلی با سیستم تعلیم و تربیت و تربیت معلم و مدارس خودمان ادامه پیدا خواهد کرد و رویدادهای علمی، کنفرانس‌ها و پنل‌های علمی، نشست‌های تخصصی که در حاشیه کنفرانس‌ها و همایش ها وجود خواهد داشت را ادامه خواهیم داد؛ به شرطی که محدودیت‌های اینترنتی و اطلاع‌رسانی و ارتباطی برداشته شود.

وی ادامه داد: همچنین از چند ماه گذشته در حال انجام فرایندی هستیم که تمام گفت‌وگوها و نشست های علمی سیگ را سازمان‌دهی و مدون کنیم؛  بنابراین در تلاش هستیم آن ها را به دو سه جلد کتاب در حوزه تربیت معلم و توسعه حرفه‌ای معلمان تبدیل کنیم. ان‌شاءالله بتوانیم این پروژه را به فرجام برسانیم. از نظر تلاش شخصی نیز، اکنون نگاشت کتاب «تربیت معلم در ایران؛ مسائل و راهکارها» را در دستور کار خود قرارداده‌ام. ان‌شاءالله بتوانم در این پروژه نیز، از کارهایی که در سیگ انجام شده، بهره‌برداری کنم تا مخاطبان ارجمند به فراخور نیازشان بهره‌برداری کنند.

مدیر سیگ برنامه درسی تربیت معلم افزود: شاید خیلی‌ها به صورت اسمی عضو سیگ تربیت معلم باشند، لیکن تنها تعداد کمی در پیشبرد اهداف سیگ تلاش می‌کنند. شاید هیچ فردی به اندازه دکتر مهرمحمدی برای دوام و قوام سیگ ایفای نقش نکرده‌اند. از دکتر سعید صفایی موحد هم یاد می‌کنم، بی‌انصافی است اگر ایشان را در این مجال معرفی نکنم. ایشان در بحث توسعه حرفه ای معلمان، بسیار دغدغه‌مند هستند و تلاش‌های علمی قابل توجهی هم در این زمینه انجام داده اند.

آخرین نشستی که در سیگ برگزار کردیم هم با دکتر صفایی موحد بود و ایشان نگاه‌های خیلی تازه و روشنی طرح کردند. لذا علایق خاصی که ایشان به حوزه معلمی و توسعه معلمان ایران دارند بسیار ستودنی است. افراد دیگری هم کم و بیش کمک کردند اما جا دارد از چهره‌های بین‌المللی دکتر خلیل غلامی، دکتر محرم آقازاده، دکتر خدابنده لو و دیگر استادان ایرانی خارج از کشور تشکر کنم و افتخار می‌کنم که حداقل یک جلسه در خدمتشان بودیم. از معلمان و دانشجو معلمان خوب در جای جای کشور هم تشکر می‌کنم. خیلی وقت‌ها مسئله و خوراکی که در سیگ باید دنبال می‌شد را معلمان و دانشجو معلمان خلق می‌کردند و ایده های آنان باعث می‌شد که ما فعالیت‌هایمان را حول محور این ایده ها دنبال کنیم. امیدوارم فرهنگ کار جمعی بیشتر و بیشتر نهادینه شود تا همه سیگ‌ها بتوانند در فضای بهتری کار خودشان را دنبال کنند.

خسروی در خصوص عضوگیری افزود: برای عضوگیری هیچ محدودیتی وجود ندارد. تمام معلمان ایران در تمام رشته‌ها و حوزه‌های یادگیری و مقاطع می‌توانند عضو این سیگ شوند و از ظرفیت‌هایش بهره‌برداری کنند. تمام دانشجویان تربیت معلم و پژوهشگرانی که علایق مطالعاتی‌شان بحث تربیت معلم و معلمی و توسعه حرفه‌ای معلمان است می‌توانند در سیگ مشارکت داشته باشند. از عضویت تمام استادان دانشگاه که دغدغه معلمی دارند و بحث تربیت معلم را به نوعی در مطالعات خود دنبال می‌کنند و به طور کلی تمام علاقه‌مندانی که دل در گروی رشد تربیت معلم و معلمی دارند استقبال می‌کنیم. ما هیچ هزینه‌ای برای ثبت‌نام دریافت نمی‌کنیم فقط کافی است که اعضای سیگ، عضو انجمن مطالعات برنامه درسی ایران باشند تا بتوانند از برنامه‌های این سیگ استفاده کنند. با توجه به اینکه مسئله‌شناسی برای دانشجویان دکتری تبدیل به بحران شده، از دانشجویان دکتری هم دعوت می‌کنم با حضور در این سیگ‌‌ به بسیاری از سوژه‌های مسئله دار جهت انجام رساله دکتری دست یابند.

مدیر سیگ برنامه درسی تربیت معلم عنوان کرد: اکنون زمان آن است که چهره‌های علمی تعهد خودشان را به بحث تربیت معلم ادا کنند. آموزش و پرورش پیشران توسعه هر کشوری است؛ هیچ کشوری نمی‌تواند بگوید کار توسعه خود را منهای توسعه آموزش و پرورش دنبال می کند و هیچ سیستم آموزش و پرورشی هم نمی‌تواند بگوید توسعه خود را منهای توسعه معلمان پیش می گیرد. بنابراین از بزرگوارانی که در دانشگاه‌ها در مقام استاد فعالیت می کنند و همچنین از تصمیم‌گیرندگان و سیاست‌گذارانی که در حوزه تربیت معلم فعالیت می کنند، تقاضا دارم که سهم علمی و حرفه‌ای خودشان را به بحث تربیت معلم ایفا کنند. اکنون بزنگاه و روز مباداست، اکنون وقت کمک کردن است. ما نیاز به تحول جدی در مسئله جذب، نگهداشت و توسعه حرفه‌ای معلمان داریم.

وی با بیان اینکه‌ تربیت معلم با تامین معلم متفاوت است، اظهار کرد: ما اکنون بیشتر تامین معلم می‌کنیم تا تربیت معلم. نمی‌گویم تربیت معلم صورت نمی‌گیرد ولی این فراگیر نیست. اگر می‌خواهیم حوزه معلمی و معلمان ما توسعه پیدا کند، باید از آن تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده و غیرعلمی برای بحث جذب و نگهداشت و توسعه معلمان پرهیز کنیم و با یک نگاه علمی تمام افرادی که در این زمینه صاحب‌نظر و متخصص هستند را به بازی بگیریم برای اینکه سیستم تربیت معلم کشور از آنچه که هست بهتر شود.