بررسی جایگاه تربیت بدنی در برنامه درسی ملی ایران

سال سوم، شماره سیزدهم


 
یکی از حوزه های یادگیری پیش بینی شده در برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران، حوزه یادگیری سلامت و تربیت بدنی است. در این برنامه، سلامت و تربیت بدنی به عنوان عاملی اساسی و موثر در توسعه‌‌ی فرد‌ی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصاد‌ی, و ابزاری ضرور‌ی برا‌ی رشد و پرورش انسان‌هایی سالم و توانمند جهت دست‌یابی به ابعادی از حیات طیبه معرفی شده است.
حوزه سلامت و تربیت بدنی به دنبال برقراری سلامتی کامل جسمی، روانی، و ایجاد زمینه‌هایی در جهت شناساندن روش‌های درست فعالیت جسمانی، ارتقا توانایی‌های بدنی، تبیین روش‌های تفریحی سالم و ترویج بهداشت و اصول سالم زیستن و پیشگیری از ایجاد بیماری و اختلال و معلولیت‌های ارگانیک و توانمندسازی افراد در تسلط بر رفتار خود و حفظ سلامت می‌باشد
قلمرو این حوزه‌ی ‌‌یادگیری دو ز‌یر حوزه‌ی اصلی سلامت و بهداشت، و تربیت بدنی و تفریحات سالم است که شامل موارد زیر است:
· مهارت‌های حرکتی و آمادگی جسمانی
· بازی‌ها و رشته‌های ورزشی
· تفریحات سالم
· اصول تغذ‌یه‌ی سالم و متوازن
· ایمنی و پیشگیری از آسیب‌های فردی و جمعی در ابعاد و شرایط مختلف
· مهارت‌های زیستی و بهداشت فردی و عمومی
· نظام مراقبت از سلامت جسمانی و روانی با تأکید بر سلامت فرد، خانواده و اجتماع
· بهداشت بلوغ و سلامت نوجوانی
زمان پیش‌بینی‌شده برای این حوزه در جدول ساعات هفتگی, در دوره ابتدایی ۳ ساعت, مرحله‌ی اول دوره متوسطه(راهنمایی) ۳ ساعت, سال اول مرحله‌ی دوم متوسطه درشاخه نظری معادل ۳ ساعت ، سال دوم و سوم ۲ ساعت , و در شاخه‌ی فنی و حرفه‌ای و کار و دانش در هر سه سال ۲ساعت می‌باشد.
محتوای این حوزه‌ی یادگیری از سه بخش اساسی در هم تنیده، شامل : ۱٫ یادگیری‌های مشترک، ۲٫ مفاهیم، اصطلاحات، نظریات، مهارت‌ها، نگرش‌ها, روش‌ها و فرایندهای خاص این حوزه‌ی یادگیری و موضوع درسی، ۳٫ مفاهیم، اصطلاحات، نظریات، نگرش‌ها, مهارت‌ها، روش‌ها و فرایندهای بین‌رشته‌ای که بین این حوزه و حوزه‌ی یادگیری علوم تجربی و آداب و مهارت‌های زندگی مشترک می‌باشند تشکیل شده است. از این‌رو این حوزه‌ یادگیری علاوه بر پوشش‌دهی به یادگیری‌های مشترک و خاص در کارکرد اولیه‌ی خود، از طریق ارتباط افقی با برخی از حوزه‌ها به عنوان کارکرد ثانویه به تقویت، تعمیق و یکپارچگی یادگیری کمک می‌کند. به دلیل نیمه تخصصی بودن محتوای برنامه‌های درسی مرحله دوم دوره متوسطه, ساعت این حوزه کاهش یافته اما آموزش‌های مرتبط با موضوع بهداشت در حوزه‌‌های یادگیری علوم تجربی, و آداب و مهارت‌های زندگی پیگیری خواهد شد.
دکتر افسانه سنه- عضو گروه مطالعات برنامه درسی و تربیت بدنی