نکاتی پیرامون تأسیس دوره کارشناسی ارشد علوم شناختی- ذهن، مغز و تربیت در پژوهشکده علوم شناختی

جناب آقای دکتر تلخابی لطفا به صورت کوتاه رشته ذهن مغز و تربیت را معرفی نمایید: ذهن، مغز و تربیت یک قلمرو مطالعاتی بین رشته­ای است که در فصل مشترک علوم اعصاب، روانشناسی شناختی و علوم تربیتی قرار دارد. v در سطح بین المللی این رشته چرا و چگونه تأسیس شد؟ این رشته برای اولین بار در دانشگاه هاروارد تشکیل شد. کورت فیشر و همکاران وی متعاقب برگزارهای کارگاههای آموزشی با عنوان مغز تربیت یافته، رشته­ای را با عنوان Mind, Brain, and Education تأسیس کردند. v البته علاوه بر دانشکده تربیتی دانشگاه هاروارد این رشته هم اکنون در مراکز دیگری همچون کالج دارتموس با همین عنوان، و در دانشگاههای دیگری همچون دانشگاه بریستول و آمستردام هم دانشجو می پذیرد. لطفا بفرمایید این رشته در ایران از چه زمانی و چگونه دانشجو می پذیرد ؟ پژوهشکده علوم شناختی به عنوان بنیان گذار این رشته در کشور برای اولین بار برای سال تحصیلی ۹۲-۹۳ از طریق کنکور سراسری دانشجو خواهد پذیرفت. v تأسیس این رشته در ایران چه اهدافی را تعقیب می کند؟ هدف اصلی از تأسیس این رشته تربیت افراد متخصصی است که در نقش پژوهشگری- کنشگری (practitioner- researcher) بتوانند در کاربست یافته­های علوم شناختی در تربیت به کار بپردازند. حوزه کاری این افراد هم کار دانشی است که به تمایز افسانه­ها از واقعیتهای مغزی می­پردازد و هم جنبه عملی دارد که از دانش آموختگان انتظار می­رود در جایگاه مربی آگاه به یافته­های علوم مغزی به تربیت دانش­آموزان بپردازند. v درباره فرایند طراحی و تدوین برنامه درسی این رشته بگویید؟ فرایند طراحی رشته با مطالعه تطبیقی آغاز گردید. دانشگاهها و مؤسساتی که رشته­های مرتبط با این حوزه را دایر کرده بودند مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعه تطبیقی نشان داد که گرایش این نهادها متمایز است؛ برای نمونه، برخی به جنبه روانشناختی این حوزه علاقه بیشتری نشان داده و برخی دیگر به جنبه علوم اعصاب متمایل بودند. اما، حوزه مطالعاتی ذهن، مغز، تربیت با گزینش این عنوان رویکرد میانه­ای را در پیش گرفت تا بتواند به تلفیق اندیشه­ها و ایده­های هر دو آنها از یک سو، و نظریه­ها و آرمانهای تربیت از سوی دیگر بپردازد. در گام دوم با همکاری گروهی از اساتید که با این حوزه مطالعاتی آشنایی داشتند عناوین دروس برای دوره ارشد طراحی گردید. در مرحله بعد با تشکیل یک گروه کانونی به بازنگری در طرح اولیه پرداختیم و پس از توافق بر روی عناوین، از اساتید متخصص حوزه­های مختلف خواسته شد تا سرفصل پیشنهادی خود را برای درس مورد نظر تدوین نمایند. بدین­ترتیب، آخرین مرحله تدوین رشته، بازنگری و اصلاح سرفصلهای پیشنهادی در گروه بود تا طرح برای ارائه به وزارت علوم آماده گردد. v پژوهشکده علوم شناختی چه قابلیت ها و امکاناتی دارد که می تواند در این رشته دانشجو پذیرش نماید؟ پژوهشکده علوم شناختی تا کنون در دو رشته روانشناسی شناختی (ارشد) و علوم اعصاب شناختی (دکتری) دانشجو تربیت کرده و در حال حاضر برای سال تحصیلی آینده در رشته­های فلسفه ذهن و شناخت اجتماعی (دکتری)، ذهن، مغز و تربیت (ارشد) به پذیرش دانشجو مبادرت خواهد نمود. v چرا این رشته در دفترچه کنکور زیر مجموعه روان شناسی قرار گرفته است در حالی که در تمام دنیا در دانشکده های تربیتی ارائه می شود؟ این اشتباهی بوده که از سوی سازمان سنجش شده و قرار است در شماره های بعدی اصلاح شود. البته این رشته نه در زیر مجموعه علوم تربیتی بلکه در گروه جدید علوم شناختی قرار می­گیرد. v آیا برای تامین نیروی انسانی متخصص در این رشته تدبیری از طرف پژوهشکده اتخاذ شده است، با توجه به اینکه در این زمینه با کمبود نیروی انسانی در ایران مواجه هستیم؟ با این که گروه آموزش و پرورش پژوهشکده علوم شناختی از سالها پیش تشکیل و مشغول فعالیت بوده است. اما پژوهشکده در حال حاضر به دنبال تشکیل بانک اطلاعاتی پژوهشگران و اساتید علوم شناختی است. v تحت این شرایط پیش بینی می­شود که از چه کسانی با چه تخصص­هایی در آموزش این رشته بهره گرفته شود؟ از آنجا که این حوزه مطالعاتی یک قلمرو بین رشته ای است، طبیعتاً اساتید آن باید در زمینه­های مختلف مانند علوم شناختی، علوم اعصاب، فلسفه ذهن و تربیت، روان­شناسی شناختی، برنامه ریزی درسی و … تخصص داشته باشند. دکتر علی نوری (مدیر گروپ، استادیار دانشگاه ملایر) سهیلا فارسی (دانشجوی کارشناسی ارشد رشته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش) علی زند قشلاقی (دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه تربیت مدرس)