نقش انجمن‌های علمی در سیاستگذاری علمی
پیشگفتار:
انجمن‌های علمی، جایگاه تعریف شده‌ای در نظام سیاستگذاری علمی کشور ندارند. این وضعیت را باید موجب خسران و در تعارض با آرمانهای توسعه علمی و تکنولوژیک کشور دانست. برای حل این مشکل از دو سو باید اقدام کرد. نخست این که مراجع سیاستگذار را مجاب نمود تا جایگاه شایسته‌ای برای بهره‌مندی نظام‌مند از ظرفیت انجمن‌های علمی درنظر بگیرند. از میان این مراجع می‌توان به شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس شورای اسلامی و شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری اشاره کرد.
از دیگر سو انجمن‌های علمی باید نسبت به احقاق این حق تضییع شده که منافع ملی را به خطر می‌اندازد احساس مسئولیت کرده، اقداماتی که منجر به احراز صلاحیت‌های علمی آنان شود را در دستور کار قرار دهند. متأسفانه غالب انجمن‌های علمی از این مأموریت مهم غافلند و اقدامات آنها به فعالیتهایی ختم می‌شود که گرچه مفید و سودمنداند، لکن چندان تأثیری در احراز صلاحیت ورود آنان به عرصه سیاستگذاری علمی در کشور ندارد. انتشار ژورنالهای علمی، برگزاری همایش‌های علمی و کوششهای ارزنده دیگر از این دست همگی لازم اند اما در زمره فعالیتهایی که مستقیماً به شناخت و احراز شایستگیهای انجمن‌های علمی در ورود به این عرصه خطیر منجر می‌شود محسوب نمی‌شود.
انجمن نوپای مطالعات برنامه‌درسی ایران به عنوان یکی از انجمن‌های علمی فعال در حوزه علوم انسانی که تأسیس آن به سال ۱۳۷۸ باز می‌گردد، از سال ۱۳۸۳ بحث و رایزنی در این زمینه را آغاز کرد. نتیجه این گفتگوها و مناظرات آیین‌نامه‌ای است که در ۸ ماده و ۲ تبصره در تاریخ ۵/۱۱/۸۳ به تصویب هیئت مدیره انجمن رسید. به موجب این آیین‌نامه تدوین گزارش تحلیلی از عملکرد سیاستگذاری در حوزه برنامه درسی که یکی از زمینه‌های حساس نظام‌های آموزشی است در دستور کار قرار گرفته است.
به دیگر سخن انجمن مطالعات برنامه درسی ایران رصد کردن اتفاقاتی که در حوزه سیاستگذاری در سطح کشور به وقوع می‌پیوندد و نقد و ارزیابی آنها را به عنوان فعالیتی که می تواند به احراز مرجعیت علمی آن بیانجامد مورد توجه قرار داده و تصمیم گرفته است با انتشار این گزارش ها در سطح وسیع، ورود خود به عرصه سیاستگذاری علمی را به جامعه اعلام نماید. به زعم ما انجمن های علمی باید در راستای تحقق رسالت ملی خود، ظرفیت های علمی را دراین جهت بسیج کرده و برای فعالیتهایی از این دست اولویت ویژه ای قائل باشند. استمرار این فعالیت و انتشار گزارشهای سالانه(ادواری) حاوی نقد و ارزیابی سیاستهای علمی در عرصه های گوناگون توسط انجمن های علمی، حقیقتا می تواند نشاط و پویایی قابل توجهی در این عرصه حساس و تاثیر گذار به وجود آورده و زمینه ساز اتخاذ تصمیمات سنجیده تر و مقرون به نتیجه بهتر در حوزه های مختلف علمی در کشور شود. همچنین در سایه استمرار این فعالیت، پدیده نقد و نقادی علمی درکشور رواج خواهد یافت و انجمن های علمی نقش ویژه خود را در اصلاح آموزه های فرهنگی در این زمینه ایفا خواهند کرد.
به هر تقدیر انجمن مطالعات برنامه درسی به مدد الهی، این حرکت مبارک که نوید بخش تحولات مثبتی در حوزه سیاستگذاری علمی به طور خاص و ترویج فرهنگ نقد علمی به طور عام است را آغاز کرده و امیدوار است سایر انجمن های علمی نیز به تکالیف خود در این زمینه عمل نمایند. جهت تضمین استمراراین فعالیت، در برنامه راهبردی انجمن مطالعات برنامه درسی ایران (۱۳۹۶-۱۳۸۶)، راهبردی که با عنوان" مشارکت در سیاستگذاری برنامه درسی و نظارت برآن" گنجانده شده که انتشارگزارشهای تحلیل سالانه از جلوه های بارز عملی آن شناخته شده است
بدیهی است گزارشهای تحلیلی در این زمینه ممکن است در آغاز از قوت و غنای مطلوب برخوردار نباشند. اما کوششهای شایسته و بایسته ای هستند که باید از طریق تکرار و ممارست دل به کمال آنها بست. لذا از اعضای کمیسیون پژوهش انجمن مطالعات برنامه درسی که شجاعانه و بصیرانه تن به این اقدام دشوار سپرده اند، به ویژه جناب آقای دکتر حسن ملکی ریاست کمیسیون، صمیمانه سپاسگزاری نموده و از درگاه ایزد سبحان برای تک تک ایشان توفیق روز افزون مسئلت می‌نمایم.
ومن‌الله توفیق
دکترمحمود مهرمحمدی – رئیس انجمن مطالعات برنامه درسی ایران- اردیبهشت ۱۳۸۶