طراحی برنامه درسی در دانشگاه های مجازی
دکتر فرهاد سراجی
عضو هیات علمی بوعلی سینا
هدف کلی این سخنرانی بررسی شیوه های طراحی برنامه درسی در دانشگاه ها یا دوره های مجازی است. برای این منظور ابتدا مفهوم طراحی و طراحی برنامه درسی بیان می شود. سپس شش الگوی طراحی برنامه درسی در محیط های مجازی شامل؛ الگوی طراحی در محیط یادگیری آن لاین وستون و همکاران (۱۹۹۹)، الگوی اکتشافی طراحی آموزش مجازی بیک و شورنیک(۲۰۰۴)، الگوی کاربردی طراحی یادگیری شبکه ای گودیر(۲۰۰۵)، الگوی طراحی محیط های غنی برای یادگیری فعال میگل و مک فرسون(۲۰۰۵ )، الگوی طراحی محیط یادگیری مجازی باتیستا و مارتینز(۲۰۰۶) و الگوی کل نگرانه طراحی محیط یادگیری آن لاین تئو و ویلیامز(۲۰۰۶) به اختصار بررسی و تحلیل می شود. در گام بعدی از تحلیل این شش الگو، مهم ترین عوامل اثرگذار بر طراحی برنامه درسی در دو مقوله زیر شناسایی و طبقه بندی می شود:
الف) درک قابلیت های فناوری و ویژگی های محیط مجازی. مهم ترین قابلیت های محیط مجازی که باید در طراحی برنامه درسی مد نظر قرار گیرد، عبارتند از؛ قابلیت های ارتباطی، اطلاعاتی، شخصی سازی، تعاملی، چندحسی، هر زمانی و هر مکانی.
ب) نظریه های یادگیری یادگیرنده محور. نظریه های یادگیری که در این محیط باید به کار گرفته شوند، بیشتر بر؛ تعامل و مذاکره، فعالیت یادگیرنده، حل مساله، ارائه دیدگاه های چندگانه و یادگیری اصیل و واقعی تاکید دارند.
در گام بعدی ویژگی های عناصر گانه برنامه درسی شامل؛ هدف های برنامه درسی، انتخاب و سازماندهی محتوا، فعالیت های یادگیری، مواد و منابع یادگیری، فضا، زمان، گروه بندی، روش تدریس و راهبردهای ارزشیابی شناسایی می شود. برای این کار ابتدا ویژگی طرح برنامه درسی سه دانشگاه مجازی خارجی؛ سوئنبرن استرالیا، یونیتار مالزی و آتاباسکای کانادا بررسی می شود و سپس با تلفیق داده های حاصل از این مطالعه و بررسی متون تخصصی ویژگی های عناصر نه گانه دانشگاه مجازی ارائه می شود.
بر اساس این مطالعه گروه طراح برنامه درسی دانشگاه مجازی باید در سطح عام به دو عامل مهم نظریه های یادگیرنده محور و درک قابلیت های فناوری توجه کند و بر اساس آن در سطح خاص ویژگی ها و روابط بین عناصر نه گانه برنامه درسی را به گونه ای تنظیم کند که ضمن کمک به یادگیرنده مجازی در کسب تخصص موضوعی، او را در رسیدن به مهارت های حل مساله، قدرت تصمیم گیری، مدیریت زمان، تعامل و خلاقیت کمک کند.
