تربیت بدنی و آموزش ورزش در ایران تا اواخر قرن سیزدهم فقط در مدارس نظام و بین دستجات نظامی توسط بعضی از افسران خارجی دیده می‌شد. اولیای دانش‌آموزان تا آن موقع نسبت به بازی و ورزش مخالفت می‌کردند و آن را سبکی و جلفی می‌دانستند و گاهی هم اطفال را که مبادرت به بازی می‌نمودند، تنبیه بدنی می‌کردند.
توسعه تربیت بدنی در ایران همراه با توسعه آموزش و پرورش نوین (تأسیس دارالفنون در سال ۱۲۷۷) و طراحی نظام آموزشی ایران در اواخر قرن سیزده بودهاست. گفته می‌شود که میرزاتقی خان امیرکبیر اولین کسی است که شکل‌هایی از درس «ورزش» یا همان تربیت بدنی را در برنامه‌ی درسی مدارس گنجاند. در قانون اساسی فرهنگ (وزارت آموزش و پرورش) نهم آبان ۱۲۹۰ تأکید شد که در برنامه‌ریزی مکاتب و مدارس به تربیت بدنی و ورزش توجه شود. تربیتبدنی در مدارس از سال ۱۲۹۵ به هنگام مراجعت استاد میرمهدی ورزنده از بلژیک و ترکیه به کشور مورد توجه قرار گرفت. با پشتکار و سعی ایشان به تدریج از مخالفت با تربیتبدنی کاسته شد و به نقش تربیتی و آثار آن در روحیه و بدن دانش‌آموزان پی‌بردند. در این زمان اضافه کردن تربیت بدنی در برنامه مدارس مطرح شد. اولین کسی که به اجرای این امر همت گماشت مرحوم نصیرالدوله بدر وزیر فرهنگ در سال ۱۲۸۹ بود. سپس آقای ابراهیم حکیم الملک حکیمی و مرحوم نیرالملک آن را حمایت کردند. سرانجام، در ۱۴ شهریور ماه سال ۱۳۰۶ خورشیدی (۱۹۲۷ م.) بنا به پیشنهاد سید محمد تدیّن وزیر فرهنگ «قانون ورزش اجباری» در آموزشگاه‌ها در چهار ماده به شرح زیر به مجلس شورای ملی تقدیم و به تصویب رسید: ماده (۱) وزارت معارف مجاز است که ورزش را در کلیه مدارس جدیده اجباری نماید. ماده (۲) به غیر از ایام تعطیل همه روزه در مدارس مزبور باید ورزش به عمل آید. ماده (۳) عده ساعات و اوقات ورزش و ترتیب آن را وزارت معارف تعیین خواهد کرد. ماده (۴) این قانون پس از تصویب تا مدت یک سال در مراکز و ایالات و ولایات و تا مدت سه سال در سایر نقاط به مورد اجرا گذارده خواهد شد.
برنامه درسی تربیت بدنی از سال ۱۳۰۶ تا ۱۳۸۲ در ایران شامل برنامه درسی بازی و ورزش بدون هدف، برنامه و الگو بوده است. بنابراین، در ایران فقط ساعت درس تربیت بدنی و ورزش بدون برنامه درسی مشخص وجود داشته است. در سال تحصیلی ۱۳۸۲-۸۳ برنامه درسی پایه اول دوره ابتدایی به طور سراسری در کشور به اجرا درآمد. پس از آن برنامه درسی برای پایه دوم ابتدایی در سال ۱۳۸۳ و برای پایه سوم ابتدایی در سال ۱۳۸۴ و پایه چهارم و پنجم ابتدایی در سال ۱۳۸۵ به اجرا گذاشته شد.
برنامه درسی تربیت بدنی دوره راهنمایی و متوسطه نیز به طور همزمان در سال ۱۳۸۳ تدوین و سپس در سال ۱۳۸۴ به طور آزمایشی در برخی استان‌های کشور اجرا شد. قرار بود که در سال ۱۳۸۵ به طور سراسری در تمام کشور اجرا شود که مدیران جدید در وزارت آموزش و پرورش با آن مخالفت کردند. هم اکنون برنامه درسی تربیتبدنی دوره راهنمایی در مرحله تدوین و اعتباریابی است.
دکتر محمدرضا اسمعیلی- عضو گروه مطالعاتی برنامه درسی و تربیت بدنی
پنج شنبه, دی ۰۶, ۱۴۰۳