برنامه درسی تربیت بدنی دوره راهنمایی تحصیلی
( رویکردها٬ الگوها واهداف)
دکتر محمد جوادی پور
قسمت اول
دوره راهنمایی تحصیلی به عنوان یکی از مقاطع مهم نظام آموزشی نقش موثری در شناخت استعدادها و ظرفیت های دانش آموزان ایفا می نماید. این دوره با هدف شناخت خصوصیات و ویژگی های رشد بدنی٬ ذهنی٬ عاطفی و اجتماعی فراگیران و سوق دادن آنها به سمت رشته های تحصیلی متناسب و هماهنگ با علایق آنها طراحی شده است.در این زمینه برنامه درسی به عنوان محورواساس فعالیت های آموزش و پرورش نقش حیاتی در تحقق اهداف پیش بینی شده دوره راهنمایی بر عهده دارد.درس تربیت بدنی در کنار سایر دروس پیش بینی شده اهداف مختلفی را دنبال می کند که یکی از مهترین آنها حفظ و ارتقائ آمادگی جسمانی دانش آموزان است. برنامه درسی تربیت بدنی در ئوره راهمایی تحصیلی در ارتباط طولی با اهداف دوره ی تحصیلی دوره ی ابتدائی طراحی شده است و موجب بهبود و ارتقائ آمادگی جسمانی و مهارت های حرکتی دانش آموزان می گردد(۱). برای تدوین و طراحی برنامه درسی مناسب دوره راهنمایی فعالیت های مختلفی باید صورت گیرداما قبل از هر چیز شناخت دقیق منابع برنامه درسی اعم از جامعه٬ دانش آموز و علم تربیت بدنی ضروری است. شناخت ویژگی های جسمانی شناختی٬ عاطفی و اجتماعی دانش آموزان ٬ شناخت ویژگی هی خاص و عمومی یک برنامه درسی تربیت بدنی مطلوب و آشنایی با محتوای آموزشی متناسب مهترین نتایج و خروجی قابل پیش بینی برای این دوره خواهد بود(۲). برنامه درسی تربیت بدنی دوره راهنمایی در استمرار برنامه درسی دوره ابتدائی علاوه بر تاکید بر آمادگی جسمانی به فعالیت های تخصصی نظر دارد چرا که توسعه تربیت بدنی و ورزش در دوره راهنمایی نقش تعیین کننده ایی در توسعه الگوی ورزشی دارد. در نگاه کلی می توان به این جمع بندی رسید که کسب و حفظ آمادگی جسمانی٬ ترویج وتوسعه شیوه زندگی فعال٬ غنی سازی اوقات فرغت و گذر از مهارت ها و ورزش های پایه به مهارت ها و ورزش های تخصصی می تواند رویکردهای اساسی برنامه درسی تربیت بدنی قلمداد گردد.
انجمن بین المللی تربیت بدنی٬ سلامت٬ ورزش٬ تفریح و حرکات موزون(۲۰۰۵) و انجمن ملی تربیت بدنی آمریکا(۲۰۰۴) مهمترین ویژگی برنامه درسی تربیت بدنی مطلوب دوره راهنمایی را اینگونه بیان می نماید: -ارتقای شیوه زندگی فعال جسمانی
-آموزش سلسله مراتبی
-دست یابی به انتظارات بالا
-حداکثر مشارکت
-گزینش و طراحی محتوای مناسب برای توسعه اهداف آموزشی
-ایجاد فضای امن روانی
-شیوه های متنوع آموزشی
-حمایت از یادگیری شناختی
-ادغام در حوزه های دیگر
-ارزشیابی منظم فعالیت بدنی
تغییر شیوه زندگی و ترویج ورزش و فعالیت بدنی(۳و۴).
بنظر می رسد این ویژگی ها مهمترین جهت گیری ها و تاکیدات برنامه درسی تربیت بدنی را نشان می دهد٬ چرا که علاوه بر تعیین رویکرد برنامه درسی و تا اندازه ایی به اهداف و فرایند های برنامه درسی نیز اشاره دارد.
برای پرداختن به این موضوع که در برنامه درسی تربیت بدنی باید از کجا شروع کرد و روی چه عنصری تمرکز نمود. اجماع قابل توجهی وجود ندارد٬ اما در بیشتر برنامه های درسی روی چشم انداز و استانداردها تاکید شده است. از جشم انداز به عنوان افق و هدف غایی نام برده شده است. تربیت از طریق ورزش و یا به عبارت دیگر تعلیم وتربیت از طریق ورزش و حرکت مهترین هدف تربیت بدنی در نظام آموزشی است. این رویکرد قادر خواهد بود جایگاه درس تربیت بدنی در مقایسه با سایر دروس و اثرات و کارکردهای متعدد و مفید این درس را نشان دهد. علاوه بر آن ارتباط این درس با سایر دروس و نقش آن را کاملا بیان می نماید.
استانداردهای مورد تاکید محتوای آموزش تربیت بدنی در دوره راهنمایی:
۱-کسب صلاحیت در مهارت ها و الگوهای حرکتی برای انجام فعالیت های بدنی متنوع
۲-درک مفاهیم٬ اصول ٬ راهبردها و تاکتیک های حرکتی و به کارگیری آنها در آموزش و اجرای
فعالیت های بدنی
۳-مشارکت منظم در در فعالیت های بدنی
۴-دست یابی به سطح آمادگی جسمانی مطلوب و حفظ آن
۵-احترام به خود و دیگران در فعالیت های ورزشی
۶- آگاهی از ارزش هاو نقش فعالیت های بدنی در سلامت٬ نشاط٬ چالش ها٬ ابراز خود و تعاملات
اجتماعی(۳و۴).
* منابع
۱-گروه برنامه ریزی درس تربیت بدنی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و
پرورش(۱۳۸۴) راهنمای برنامه ی درسی تربیت بدنی دوره ی راهنمایی.
۲-Jutith E.Rink (2009)٫ Designing the Physical Education Curriculum ٫ Promoting Active Lifestyles٫ University of South Carolina٫ McGraw-Hill.
۳-NASPE(2004)٫ Moving into the Future : National Standards for Physical Education.
۴-Framwork for Physical Education (2001) International Council for Health٫ Physical Education٫ Recreation٫ Sport and Dance.