معرفی اندیشمندان مکتب "عملی" مایکل کانلی

 
فرشته آل‌حسینی
مایکل کانلی دانشجوی دکتری سابق شواب، و استاد (بازنشسته) مؤسسه مطالعات تربیت اُنتاریو (OISE)، در دانشگاه تورنتوی کانادا، از دانشمندان برجسته و فعال مکتب “عملی” در زمینه برنامه درسی؛ پیشرفت تدریس؛ و تربیت و رشد حرفه‌ای معلمان است. کریگ و راس (۲۰۰۸) میان شواب و کانلی یک خط فکری پررنگ ترسیم کرده‌اند: خط شواب-کانلی. شماری از محققان سنت عملی، از جمله خود کریگ و راس، در این خط مشغول به فعالیت هستند، و این مسیر را برای تحقیقات عملی خود برگزیده‌اند. کانلی و همراه قدیمی او کلندینین[۱] را، بیش‌تر به اعتبار ایده «معلم به عنوان برنامه‌ساز درسی»‌‌شان می‌شناسند. آنها مفهوم معلم را بر اساس امکانات نظریه عملی شواب، مورد مفهوم‌پردازی مجدد قرار دادند، و از طریق پروراندن مفهوم دانش شخصی عملی، به ایده «معلم به عنوان برنامه‌ساز درسی» دست یافتند (۱۹۸۸، ۱۹۹۲، ۱۹۹۵). کانلی و کلندینین با جدیت، درخصوص ماهیت همبسته وسائط و اهداف برنامه درسی به استدلال می‌پردازند، و اظهار می‌کنند، «برنامه‌ریزی درسی به منظور اجرا توسط معلمان برای مقاصد آموزشی» یک ترتیب نادرست، و مثال «بستن گاری در جلوی اسب» (۱۹۹۲) است. این ترتیب نادرست است، چون این معلم است که بر اساس دانش عملی شخصی خود، باید هدایت برنامه درسی را به دست گیرد، نه برنامه درسی هدایت معلم را. به این ترتیب روشن می‌شود، چرا یک دانشمند نظریه‌پرداز “عملی”، علاوه بر نظریه‌پردازی، سکان هدایت مرکز تربیت معلم دانشگاه تورنتو، و مسئولیت برنامه دکتری برای مؤسسه تربیت هنگ‌کنگ[۲] را به عهده می‌گیرد. شاید برای این که “عملی” نظری نماند. کانلی برای تحقق آرمان “عملی”، علاوه بر توجه به برنامه‌های تربیت معلم و تحقیق در این زمینه، در این اواخر، تحقیق و توسعه شبکه‌ای از مدارس با رویکرد “برنامه درسی مدرسه محور” موسوم به مدارس وابسته[۳] در دو کشور کانادا و چین را در دستور کار دارد (شبکه‌ای از فعالیتهای مشترک میان مدارس شانگهای و تورنتو). جالب است بدانید، شبکه مدارس وابسته، پروژه‌ای است که از یک پایان‌نامه دکتری (۲۰۰۶) [۴] تحت هدایت وی آغاز، و به عرصه عمل رسیده است. کانلی، به دلیل تماس با دانشجویان بین‌الملی‌، و نیز فعالیتهای یونسکویی‌اش، بسیار به مطالعات بین-فرهنگی برنامه درسی علاقه‌مند شده است، و این روزها آن را به نحو جدی دنبال می‌کند (۲۰۰۹). حضور در اولین کنفرانس بین‌المللی برنامه درسی عملی در پکن در سال ۲۰۰۹، و شرکت در پروژه شبکه مدارس وابسته شانگهای/تورنتو نشانه علاقه و جدیت او در این زمینه است. یکی دیگر از بخشهای جدایی‌ناپذیر زندگی علمی کانلی مجله پژوهش‌ برنامه درسی[۵] است. او علاوه بر عضو با سابقه هیئت تحریریه (ادیتور) مجله معتبر علمی پژوهش برنامه درسی، یکی از بنیانگذاران آن نیز می‌باشد. مجله‌ای که محققان حوزه برنامه درسی در سراسر جهان، آن را با نامه‌های معروف عدم پذیرش‌اش می‌شناسند. آخرین اثر کانلی، کتاب مشترک او و کلندینین (۲۰۰۰)، با عنوان پژوهش روایی: تجربه و داستان در تحقیق کیفی[۶] می‌باشد. از مهم‌ترین افتخارات علمی وی، کسب جایزه یک عمر تلاش علمی[۷] بخش B، یا همان “مطالعات برنامه درسی” انجمن تحقیقات تربیتی آمریکا (AERA) در سال ۱۹۹۹ است.[۸]
جالب است بدانید، نکته در خور تأمل در مورد کانلی و مقاله وی که موجب شد، آن را برای گزارش اول خودم برای اولین شماره خبرنامه مناسب بیابم، آمیختگی استدلال علمی یک دانشمند و محقق طراز اول، با عواطف عمیق‌ او نسبت به سنتی است، که زندگی دانشگاهی و عمرش را به پای آن صرف کرده است. مشاهده این عواطف و این دلبستگی، هر محققی را به تأمل در عمل خودش وا ‌می‌دارد. به نظر می‌رسد، “علاقه”، به مفهومی که ما هم ‌اکنون آن را به کار می‌بریم، بی‌ارزش‌ترین بخش کار تحقیق‌مان است. دست‌کم در مورد رشته خودم می‌توانم ادعا کنم، که قفسه پایان‌نامه‌های کتابخانه سه دانشگاهی که در آنها تحصیل کرده‌ام، مملو از علائق بی‌ارزش تلنبارشده به موضوعات با ارزش است. گمان می‌کنم، همه آنها با این عبارت آشنا، در گفتگو با استاد راهنما آغاز شده‌اند: “من به این موضوع بسیار علاقه‌مندم”. ما اغلب آگاهی درستی از علائق خود نداریم، فقط وقتی به طور تخصصی و واقعی درگیر عمل تحقیق می‌شویم، پی می‌بریم علائق ما تا چه حد واقعی هستند، و تا چه حد حاضریم زندگی و عمر خود را صرف آنها کنیم. آنها درست به اندازه عمری که به پایشان صرف می‌کنیم واقعی هستند. اغلب وقتی گزارش تحقیقات واقعی را می‌خوانیم، غرق در لذت یادگیری می‌شویم؛ اما، وقتی شانس می‌آوریم و عواطف و علاقه واقعی پشتوانه یک تحقیق واقعی را در می‌یابیم، آنگاه از خود، نزد علاقه‌مان شرمنده می‌شویم.
منابع
Clandinin, D. J.; Connelly, F. M. (1992) Teacher as Curriculum Maker, In P. W. Jackson (Ed.), Handbook of research on curriculum: A Project of The American Educational Research Association (pp. 363-461), New York: Macmillan.
Clandinin, D. J.; Connelly, F. M. (1995) Teachers’ professional knowledge landscapes, New York: Teachers College Press
Connelly, F. M.; Clandinin, D. J. (1988) Teachers as curriculum planners, New York: Teachers College Press.
Craig, C. J.; Ross, V. (2008) “Cultivating the Image of Teachers as Curriculum Makers”, The Sage Handbook of Curriculum and Instruction, Sage Publication, Retrieved April 3, 2010 from: http://www.sage-ereference.com/hdbk_curriculum/Article_n14.html
Connelly F. Connelly, F. M. (2009). Bridges from then to now and from them to us: Narrative threads on the landscape of ‘the practical’. In E. C. Short & L. J. Waks (Eds.), Leaders in curriculum studies: Intellectual self-portraits (pp. 39-54). Rotterdam, The Netherlands: Sense Publishers.
[۱]. Jean Clandinin
[۲]. OISE/UT Doctoral Program for Hong Kong Institute of Education (HKIED)
[۳]. Sister-School
[۴]. Xu, S. J. (2006) In search of home on landscapes in transition: Narratives of newcomers families’ cross-cultural schooling experience, Unpublished Doctoral Dissertation, University of Toronto, Toronto.
[۵]. Curriculum Inquiry
[۶]. Narrative Inquiry: Experience and Story in Qualitative Research
[۷]. Lifetime Achievement Award
[۸]. متن سخنرانی آموزنده و تأثیرگذار کانلی در این مراسم را می‌توانید در این دو آدرس بیابید:
Connelly, F. M. (2000) ‘Life in the foothills of curriculum’, Journal of Curriculum Studies, 32: 6, 743-748.
http://faculty.ed.uiuc.edu/westbury/jcs/Vol%2032/connelly.html