مقدمه
در دنیای پیچیده امروز هیچ کس بینیاز از تعلیم و تربیت نیست و تعلیم و تربیت موثر در سایه وجود فضا و تجهیزات آموزشی، کتاب و وسایل کمک آموزشی، شرایط و موقعیت محیطی و اجتماعی، تبار اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خانواده آمادگی های زیستی، ذهنی و روانی متربی و ویژگی ها و مهارت های مربیان حاصل میشود. بدون این‌که بخواهیم سهم موثر دیگر عوامل تربیت را نادیده بگیریم، باید اذعان کنیم اصلیترین مسئولیت در شکل گیری و شکوفایی نقش شخصیت کودکان و نوجوانان متوجه مربیان به مثابه مطلوبترین الگوهای رفتاری است.
بیتردید اولین گام برای موفقیت در حرفه معلمی ایمان به رسالت معلمی و عشق به فراگیران است، زیرا تا علاقمند نباشیم قادر به برقراری ارتباط سالم با فراگیران نخواهیم بود و تأثیر مطلوبی بر آن‌ها نخواهیم گذاشت. علاوه بر آن آگاهی معلم از اصول و روش های تعلیم و تربیت و آشنایی با مبانی روانشناسی تربیتی و روش های تدریس عاملهایی هستند که سبب موفقیت او میگردد (محلوجی زاده مهابادی، ۱۳۸۰).برنامههای آموزشی هر کشور دارای اهداف مشخص و متعددی است که برای دستیابی به آن‌ها باید برنامه ریزی های دقیقی انجام داد و سپس آن‌ها را به مرحله اجرا گذاشت. در مرحله اجرا مهم ترین عامل، مجریان برنامهها یعنی معلمان هستند که تربیت حرفهای آن‌ها نیازمند وقت و مداومت زیادی است.
معلمین از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در اجرای برنامههای آموزشی هستند. شناخت دانش و آگاهی آن‌ها در بعد مهارت های آموزشی، انسانی، ادراکی، شخصیتی، علمی بایستی در اولویت قرار گیرد. ضرورت بررسی صلاحیت های معلمی که منظور از صلاحیت های معلمی، مجموعه شناخت ها، گرایش ها و مهارت هایی است که معلم با کسب آن‌ها میتواند در جریان تعلیم و تربیت به پرورش جسمی، عقلی، عاطفی، اجتماعی و معنوی فراگیران کمک کند» (ملکی،۱۳۷۶).
تربیت بدنی یکی از رشته های مهم علمی است که در ساختار نظام آموزشی بسیاری از کشورها به ویژه کشور ما دارای اهداف و ماموریت مشخصی است. ورزش در مدارس آثار و پیامد های تربیتی، اجتماعی، زیستی، سلامتی، فرهنگی و … دارد و در یک جمع بندی کوتاه می توان گفت که ورزش در تحقق اهداف اجتماعی تعلیم و تربیت نقش مهمی ایفا می نماید، بدیهی است معلمان ورزش طلایه دار این فرایند خواهد بود.
یکی از زمینههای تشخیص در نظام های آموزشی تجزیه و تحلیل وضعیت کارکنان آموزشی است و پرسش هایی که در این زمینه مطرح میشود این است که: آیا معلمان واجد شرایط این پست هستند؟ آیا دارای صلاحیتهای (شناختی، حرفهای، عاطفی) میباشند؟
باید صلاحیت های معلمان در این موارد روشن گردد و اگر این مهارت ها و صلاحیت ها را کسب نکردهاند آن‌ها را آموزش داد وگرنه همان طور که ذکر شد باعث عواقب جبران ناپذیری میشود.
میرسپاسی (۱۳۸۳) میگوید: «ارزیابی شایستگی کارکنان دارای محاسن زیادی ازجمله موارد زیر میباشد: * تشخیص کمبودها و برآورد احتیاجات آموزشی* به‌وجود آمدن مبنای منطقی و عادلانه برای تشخیص میزان شایستگی ایجاد مبنا و معیارصحیح برای برنامه ریزی* ایجاد یک نظام ترفیعی معقول و مبتنی بر شایستگی* به‌وجود آوردن امکان تعیین اعتبار و دقت آزمون آزمون های استخدامی* ایجاد یک نظام تشویق و تنبیه منطقی و علاقهمند کردن کارکنان ساعی و …».
بحث و نتیجه گیری
یکی از شروط لازم برای تحقق هدف های نظام تعلیم و تربیت، دخالت دادن معلمان در شناخت مشکلات فرآیند یاددهی-یادگیری است و این در صورتی واقعیت مییابد که آن‌ها در شناخت مشکلات و ارائه طریق فعال شوند و در جهت رفع موانع به‌طور آگاهانه قدم بردارند.
«چنان‌چه معلمی با مسائل و امور مربوط به کار و حرفه و حق زندگی خود برخوردی اصولی و علمی داشته باشد و پژوهش را برای حل مشکلات کلاس درس خود موثر و کارساز بدانند و علاقهمند به ارتقای سطح دانش و کلاس خود باشد میتوان از آن استفاده کرد» (متین، ۱۳۸۵).
همان گونه که ذکر گردید معلمین از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در اجرای برنامههای آموزشی هستند. شناخت دانش و آگاهی آن‌ها در بعد مهارت های آموزشی، انسانی، ادراکی، شخصیتی، علمی بایستی در اولویت قرار گیرد. ضرورت بررسی صلاحیت های معلمی که منظور از صلاحیت های معلمی، مجموعه شناخت ها، گرایش ها و مهارت هایی است که معلم با کسب آن‌ها میتواند در جریان تعلیم و تربیت به پرورش جسمی، عقلی، عاطفی، اجتماعی و معنوی فراگیران کمک کند» (ملکی،۱۳۷۶).
اگر فردی در جریان تربیت معلمی خود شناخت های لازم را بدست آورد و نسبت به امر تدریس و یادگیری در او نگرش های مثبت فراهم نشود، معلمی او ناقص است و نمیتواند به یادگیری مؤثر کمک کند. برای تقویت صلاحیت های معلمی لازم است صلاحیت های مورد انتظار توسط برنامهریزان به خوبی تدوین شوند و مبنای طراحی نظام تربیت معلم قرار گیرند. هدف های برنامههای درسی تربیت معلم، محل ورود صلاحیت های معلمی به نظام تربیتی است. هدف ها براساس صلاحیت ها تعیین میشوند و برنامههای درسی نیز براساس هدف ها تعیین و سازماندهی میشوند.
رابطه بین صلاحیت و اهداف و محتوا، رابطهای دو طرفه است. از نظر برنامهریزی و طراحی، مسیر کار از صلاحیت به طرف محتوا و سپس سطوح پایینتر فرآیند برنامهریزی است؛ یعنی نخست صلاحیت ها تعیین میشوند و اهداف براساس صلاحیت ها تدوین میگردند و سپس محتوا براساس اهداف انتخاب و سازماندهی میشود. بنابراین در مرحله طراحی، «صلاحیت» مبنای تصمیمگیری است: لکن در مقام تحقق، حرکت از محتوا به طرف صلاحیت است؛ یعنی محتوای انتخاب شده تدریس میشود و هدف های آموزشی تحقق می‌یابند و از مجموعه اهداف، صلاحیت ها و قابلیت های لازم در فراگیران به وجود میآید (ملکی، ۱۳۷۶).
منابع
– متین،نعمت اله.(۱۳۸۵).” معلم پژوهنده،راهی برای تقویت علمی معلمان”.پژوهشنامه آموزشی،شماره۲۴
– محلوجی زاده مهابادی، محمدحسین.(۱۳۸۰). پایان نامه ” بررسی معیارهای شایستگی معلمان از نظر مدیران و معلمان دوره ابتدایی شهرستان کاشان ” دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان
– مشایخ،فریده.(۱۳۷۸).”برنامهریزی درسی”.تهران:انتشارات مدرسه.
– ملکی،حسن.(۱۳۷۶).”صلاحیتهای حرفه ای معلم”،تهران،انتشارات مدرسه.
– میر سپاسی،ناصر.(۱۳۸۳)،”مدیریت منابع انسانی وروابط کار”.تهران:انتشارات امیر کبیر.
جمعه, فروردین ۳۱, ۱۴۰۳