در واقع, با شروع اجرای نظام جدید آموزش متوسطه در آغاز این دهه, فعالیت های پژوهشی در دفتر تحقیقات و برنامه ریزی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی گسترش یافت. توسعه فعالیت های پژوهشی در این دفتر منجر به جدا شدن آن از تشکیلات سازمان پژوهش وتأسیس پژوهشکده تعلیم و تربیت در سال ۱۳۷۵ گردید. با تأسیس این پژوهشکده کلیه عناصر موجود در دفتر تحقیقات و برنامه‌ریزی سازمان پژوهش به این پژوهشکده انتقال یافت و دفتر مزبور در سازمان پژوهش منحل شد. با این هجرت فعالیتهای پژوهشی تا حدودی در این سازمان متوقف گردید.
در عین حال از نیمه دوم دهه ۷۰ با تأسیس پژوهشکده های تعلیم وتربیت، کودکان استثنائی و خانواده، نهضت پژوهش در آموزش و پرورش قوت بیشتری گرفت و با این حرکت بتدریج گرایش به توسعه فعالیتهای پژوهشی به ویژه درحوزه کاربردی و یافتن راهکارهای علمی برای حل مسائل آموزش و پرورش افزایش یافت و بتدریج فعالیت های پژوهشی در این نهاد به سمت تبدیل شدن به بک جریان عمومی حرکت کرد.
اما انبوه نیازهای پژوهشی در وزارت آموزش و پرورش که با اجرای نظام جدید آموزش متوسطه هر روز بیشتر می شد از یکسو و توسعه فرهنگ پژوهش و تغییر نسبی نگرش متخصصین و مسئولین آموزش و پرورش نسبت به اصلاحات آموزشی از طریق فرآیند پژوهش بجای اقدامات کارشناسی از سوی دیگر موجب شد که در اواخر دهه ۷۰ با تغییر مدیریت در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی درسی، فعالیت های پژوهشی در سازمان که مدتها کند و تا حدی متوقف گردیده بود اهمیت ویژه پیدا کند. احساس ضرورت و نیاز به فعالیت های پژوهشی برای حل مسائل مختلف برنامه ریزی درسی و ارتقاء کیفیت برنامه های درسی موجب شد واحد پژوهش در سازمان تشکیل و اقدامات اولیه برای شکل گیری و تاسیس یک پژوهشکده یا موسسه پژوهشی صورت پذیرد.
تاسیس موسسه پژوهشی برنامه ریزی درسی و نوآوری های آموزشی
به منظور پاسخگویی به بخشی از نیازهای پژوهشی کشور در زمینه برنامه‌های آموزشی و درسی دوره‌های تحصیلی (ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و پیش دانشگاهی) و ارتقای سطح کیفی آنها مؤسسه پژوهشی برنامه ریزی درسی و نوآوری های آموزشی با کوشش فراوان در آبان ماه سال ۱۳۷۹با کسب مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این سازمان تاسیس گردید. با تاسیس این موسسه اجرای استراتژی علمی کردن فعالیت های برنامه ریزی درسی در سازمان ممکن شد و حرکت پژوهشی در وزارت آموزش و پرورش با بدست آوردن پایگاه دیگری تقویت گردید.
ا هداف و چشم انداز
در برنامه جامع تحقیقات که به تصویب هیات امنا رسیده است سه هدف کلی و یک چشم انداز برای موسسه پژوهشی تعریف شده است: اهداف شامل:
· تولید دانش در حوزه برنامه ریزی درسی و نوآوری های آموزشی با تاکید بر تحقیقات علمی مبتنی بر مبانی اسلامی و فرهنگ ملی
· ارتقای کیفی برنامه های درسی دوره های مختلف تحصیلی
· ارتقای جایگاه علمی-پژوهشی موسسه در سطح ملی و بین المللی
و چشم اندار با عبارت زیر ترسیم شده است
موسسه پژوهشی برنامه ریزی درسی و نوآوری های آموزشی، موسسه ای است علمی–پژوهشی در سطح ملی-بین المللی که با اجرای پژوهش های بنیادی، توسعه ای، کاربردی و انجام مطالعات تطبیقی، آسیب شناختی، احیاگرانه و آینده نگر در حوزه برنامه ریزی درسی و نوآوری های آموزشی، الگوهائی برای طراحی، اصلاح و بهبود برنامه های درسی، تولید مواد و رسانه های آموزشی بر اساس مبانی اسلامی، فرهنگ ملی و نظریه های سازوار تربیتی، ارائه دهد.
ساختار کلی
به استناد اساسنامه، ساختار مؤسسه‌پژوهشی برنامه‌ریزی درسی و نوآوریهای آموزشی از یک هیات امنا، شورای پژوهشی، رئیس موسسه و دو پژوهشکده : ۱٫ .برنامه‌ریزی درسی ۲٫ ارزشیابی و نوآوریهای آموزشی تشکیل شده است و دارای ده گروه پژوهشی است که هر پژوهشکده ۵ گروه پژوهشی را پوشش می دهد. این گروه ها در شرایط فعلی بشرح زیر می باشند:
الف: پژوهشکده برنامه‌ریزی درسی شامل:
۱٫ گروه پژوهش در مبانی برنامه ریزی درسی
۲٫ گروه پژوهش در برنامه های درسی علوم تجربی، ریاضی و فناوری
۳٫ گروه پژوهش در برنامه های درسی علوم انسانی
۴٫ گروه پژوهش در برنامه های درسی آموزش فنی و حرفه ای
۵٫ گروه پژوهش در برنامه های درسی تربیت معلم
ب: پژوهشکده ارزشیابی و نوآوریهای آموزشی شامل:
۱٫ گروه پژوهش در نوآوری های آموزشی و تربیتی
۲٫ گروه پژوهش در اعتبار بخشی و ارزشیابی از برنامه های درسی
۳٫ گروه پژوهش در برنامه های درسی تربیت بدنی و بهداشت
۴٫ گروه پژوهش در برنامه های درسی زبان آموزی
۵٫ گروه پژوهش در برنامه های درسی هنر
علاوه براین، دارای واحدهای پشتیبانی شامل واحد اداری و مالی و توسعه، واحد کاربست و تعامل پژوهشی، واحد امور خدمات پژوهشی و نیازسنجی، واحد انتشارات، واحد اسناد و مدارک پزوهشی واحد اطلاع رسانی و بانک پژوهشگران است. موسسه پژوهشی در مجموع دارای ۵۱ پست هیات علمی است که تا کنون حدود ۱۵ نفر با مدرک دکتری به این موسسه جذب شده اند و بیش از ۵۰ نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه ها بصورت پاره وقت با گروه های پژوهشی همکاری دارند. علاوه بر اینها ۸ نفر کارشناس ارشد در واحد های پشتیبانی فعالیت دارند.
خلاصه ای از فعالیتهای انجام شده
موسسه پژوهشی برنامه ریزی درسی و نوآوری های آموزشی در کارنامه هفت ساله خود فعالیتهای مختلفی را انجام داده است که برخی از آنها جزء فعالیتهای ابداعی و پیشرو در آموزش و پرورش بوده است. اجمال این فعالیتها بشرخ زیر است:
۱٫ انجام یکصدو بیست ونه پژوهش پایان یافته که برخی از آنها حمایت از پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکتری است در زمینه های برنامه ریزی درسی (۵۷ عنوان)، فلسفه تعلیم و تربیت (۵ عنوان)، روانشناسی(۱۱ عنوان)، آموزش های فنی و حرفه ای(۱۱ عنوان)، تربیت دینی(۶ عنوان)، زبان آموزی(۱۲ عنوان)، ارزشیابی(۱۱ عنوان)، فناوری(۱۴ عنوان) و مدیریت (۲ عنوان).
۲٫ انتشار فصلنامه نوآوری های آموزشی که برای اولین بار در آموزش و پرورش مجوز علمی – پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دریافت کرد.
۳٫ اجرای دو همایش ملی و یک همایش بین المللی که هر سه همایش از نظر موضوع نو و منحصر به فرد بود شامل همایش آموزش فناوری در آموزش عمومی، همایش ملی نوآوری آموزشی و همایش بین المللی سیمای پیامبر اعظم و برنامه درسی
۴٫برگزاری اولین کارگاه نوآوری های آموزشی با حضور پروفسور لادریه از فرانسه و جمعی از استادان برجسته دانشگاه
۵٫ مبادله تفاهم نامه و عقد قراردادهای پژوهشی با دانشگاه ها
۶٫ حمایت از انجمن های علمی و پژوهشی بویژه در زمینه برنامه ریزی درسی و پژوهش
۷٫ اجرای هفته پژوهش در سه دوره در سطح وزارت آموزش و پرورش و دو دوره در سطح سازمان پژوهش و برنام ریزی آموزشی
۸٫ طراحی و تدوین نظام تحقیقات و ترسیم فرآیندهای پژوهشی و اجرای آنها
۹٫ طراحی نظام تحقیقات هوشمند
۱۰٫استفاده از اتوماسیون اداری برای اولین بار در آموزش و پرورش
۱۱٫طراحی نظام برنامه ریزی درسی در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی
۱۲٫ تدوین طرح جامع تحقیقات و برنامه ریزی استراتژیک در سازمان پژوهش و برنامه ریزی درسی در چارچوب برنامه چهارم توسعه
این موسسه در کارنامه خود در دوره های مختلف ارزیابی موفق به کسب درجه A از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شده است و تعداد ۷ اختراع به ثبت رسانده است.
خلاصه ای از فعالیتهای در دست اقدام:
در حال حاضر در چارچوب برنامه جامع تحقیقات و برنامه یکساله موسسه اقداماتی بشرح زیر در حال انجام است:
۱٫ پی گیری اجرای ۲۰ عنوان طرح پژوهشی در حال انجام
۲٫ برنامه‌ریزی و اجرای ۲۰ نشست علمی در طول سال ۸۶
۳٫ اعلان ۱۱۴ عنوان پژوهشی برای سه سال ۸۶ الی ۸۸ در قالب ده گروه پژوهشی
۴٫ بررسی و تصویب پسشنهاده های پژوهشی رسیده به موسسه
۵٫ انتشار ۴ شماره فصلنامه علمی – پژوهشی نوآوری های آموزشی
۶٫ انتشار ۴ شماره ویژه نامه فصلنامه علمی – پژوهشی
۷٫ ترجمه و تالیف ۲۰ عنوان کتاب طی سال ۱۳۸۶
۸٫ اجرای همایش های یافته های پژوهشی پایان یافته
۹٫ برگزاری مراسم هفته پژوهش
تهیه کننده: دکتر علی اصغر خلاقی
چهارشنبه, اردیبهشت ۱۹, ۱۴۰۳